Konieczność zapłaty podatku przy otrzymaniu spadku lub darowizny jest czynnikiem, który często zniechęca do przekazywania majątku w ten właśnie sposób. Podatek ten jest dość wysoki i może osiągnąć nawet 20% wartości darowizny. Jak jednak wyglądają kwestie dotyczące spadków i darowizn, gdy jest to darowizna od rodziny? Kiedy obowiązuje podatek od darowizny od rodziców? W artykule zostały przedstawione najważniejsze informacje w tym temacie.
Podstawy prawne darowizn w Polsce reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn. Ustawa ta precyzyjnie określa warunki, na jakich darowizny mogą być zwolnione z podatku, oraz procedurę zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego. Darowizna jest przekazaniem pewnej części swojego majątku drugiej osobie. Jest to umowa, która wymaga od darczyńcy bezpłatnego świadczenia na rzecz osoby obdarowanej. Osoba obdarowana wzbogaca się zatem kosztem darczyńcy. Świadczenie darczyńcy może polegać np. na przeniesieniu własności czy użytkowania wieczystego. Inne możliwości to także zwolnienie z długu lub przyjęcie długu.
Darowizna zawsze wynika z własnej woli darczyńcy. Nie powstaje ona zatem na mocy obowiązku prawnego. Przedmiot darowizny to nie tylko prawa majątkowe, ale również prawa niemające wartości majątkowej. Dla stron umowy powinny one mieć jakąś wartość. Darowizny dokonuje się na osobę fizyczną. Nie ma możliwości dokonania darowizny np. na jednoosobową działalność gospodarczą. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie przekazania darowizny osobie obdarowanej.
Zgodnie z przepisami, darowizna musi być zgłoszona do właściwego urzędu skarbowego, aby obdarowany mógł skorzystać ze zwolnienia podatkowego. Ustawa definiuje również grupy podatkowe, do których zaliczani są obdarowani, oraz kwoty wolne od podatku dla poszczególnych grup. Dzięki temu, osoby przekazujące i otrzymujące darowizny mogą lepiej zrozumieć swoje obowiązki podatkowe i uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek związanych z podatkiem od spadków i darowizn.
Na gruncie podatku od spadków i darowizn wyróżnia się 3 grupy podatkowe. W zależności od tego, do której grupy podatkowej należy obdarowany, przewiduje się różne kwoty wolne od podatku. Do pierwszej grupy podatkowej należą m.in. małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, pasierb, zięć, ojczym, macocha i teściowie. Kwota wolna od podatku w przypadku tej grupy wynosi 36 120 zł. W drugiej grupie znajdują się m.in. zstępni rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków. Dla tej grupy kwota wolna od podatku wynosi 27 090 zł. Ostatnia, trzecia grupa, to inne osoby, a w jej przypadku kwota wolna od podatku to 5 773.
W ramach pierwszej grupy wyróżnia się również grupę 0, do której należą małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, ojczym i macocha. Grupę 0 można całkowicie zwolnić z podatku. Jeżeli kwota darowizny jest niższa niż kwota wolna od podatku, nie wymaga się zgłoszenia do urzędu w celu jej udokumentowania. W innym przypadku należy darowiznę zgłosić i tylko w takiej sytuacji będzie ona zwolniona z podatku. Jeśli natomiast darowizna nie zostanie zgłoszona, podlega ona opodatkowaniu na zasadach ogólnych. W takiej sytuacji nawet darowizna w najbliższej rodzinie powoduje konieczność zapłaty podatku. Jeśli darowiznę otrzymała osoba z zerowej grupy podatkowej, ma ona pół roku na zgłoszenie darowizny.
Zdarzają się sytuacje, w których darowiznę opodatkowano podatkiem VAT. Dotyczy to sytuacji, kiedy to przedsiębiorca przekazuje w formie darowizny towary, od których miał prawo odliczyć VAT. Takie nieodpłatne przekazanie towarów w formie darowizny nazywa się ich dostawą. Każda dostawa towarów, nawet w najbliższej rodzinie, podlega opodatkowaniu VAT.
Przeczytaj artykuł na blogu i dowiedz się, ile wynosi renta rodzinna dla dziecka.
Darowizny od rodziny na rzecz dzieci mogą korzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem spełnienia określonych formalności. Osoby należące do tzw. grupy 0, obejmującej m.in. małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodziców, dziadków), rodzeństwo, ojczyma i macochę, mogą skorzystać z tego zwolnienia. Jeśli wartość darowizny od jednej osoby z tej grupy przekracza 36 120 zł w ciągu 5 lat, obdarowany ma obowiązek zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny.
W przypadku darowizn pieniężnych konieczne jest również udokumentowanie ich otrzymania poprzez dowód przekazania na rachunek bankowy obdarowanego, rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekaz pocztowy. Niedopełnienie tych formalności skutkuje utratą prawa do zwolnienia i koniecznością zapłaty podatku według stawek przewidzianych dla I grupy podatkowej, które wynoszą od 3% do 7% w zależności od wartości nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku.
Sprawdź także: Ustanowienie rozdzielności majątkowej – jak załatwić rozdzielność majątkową?
Darowizna od rodziny, zwłaszcza gdy dotyczy nieruchomości, często wymaga sporządzenia aktu notarialnego. Zgodnie z polskim prawem, umowa darowizny nieruchomości musi być zawarta w formie aktu notarialnego, co zapewnia jej ważność i skuteczność prawną. Wynagrodzenie notariusza zależy od wartości darowanej nieruchomości i jest regulowane przepisami prawa. Przykładowo: dla nieruchomości o wartości 250 000 zł, maksymalna taksa notarialna wynosi 1 770 zł, do której doliczany jest podatek VAT. Dodatkowo konieczne są opłaty sądowe za wpis do księgi wieczystej.
W przypadku darowizn w najbliższej rodzinie (małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo), istnieje możliwość zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od jej dokonania. Jeżeli dowiemy się o darowiźnie po upływie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, możemy uzyskać prawo do zwolnienia pod warunkiem zgłoszenia darowizny w czasie 6 miesięcy od uzyskania informacji o darowiźnie.
Nie musimy jednak zgłaszać nabycia darowizny w sytuacji, gdy jej nabycie nastąpiło na podstawie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego. Suma darowizn z ostatnich 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, wpływa na obowiązek podatkowy. Jeśli darowiznę przekazujemy właśnie za pośrednictwem notariusza, poinformowanie właściwego urzędu skarbowego jest jego obowiązkiem. W przypadku, gdy nie zrobiliśmy tego za jego pośrednictwem, to osoba obdarowana powinna poinformować urząd skarbowy, złożyć odpowiednie zeznanie, a także zapłacić podatek. Jeżeli natomiast nie zgłosimy darowizny w urzędzie skarbowym wbrew panującemu obowiązkowi, jest to traktowane tak, jak oszustwo.
Jeśli osoba obdarowana znajduje się w grupie 0, by uzyskać zupełne zwolnienie, powinna zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych naczelnikowi urzędu skarbowego. Jeżeli w ramach darowizny od rodziny dana osoba uzyskała określoną kwotę pieniędzy, powinna posiadać dowód dokonania przez darczyńcę przelewu z rachunku bankowego, spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej lub przekazu pocztowego. Oznacza to, że przekazanie gotówki nie będzie zwolnione z podatku na wymienionych warunkach.
Podatek od darowizny od rodziców nie ma ograniczeń. Oznacza to, że nie ma limitu kwotowego dla darowizny, która została zwolniona z podatku. Nie istnieją również warunki, które dotyczą dalszego zbycia przedmiotów otrzymanych w ramach darowizny. Przedmiot, który dana osoba otrzymała w ramach darowizny, można zatem natychmiastowo sprzedać. Osoba obdarowana nie traci przy tym zwolnienia z podatku. W przypadku darowizn z majątku wspólnego jeden z małżonków może być stroną umowy darowizny, podczas gdy drugi musi wyrazić zgodę.
Darowizna od rodziny na rzecz dzieci jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn w Polsce, pod warunkiem że obdarowany zgłosi ją do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od otrzymania. Aby uniknąć konieczności zgłoszenia, darowizna pieniężna powinna być udokumentowana przelewem bankowym lub przekazem pocztowym. W przypadku darowizn rzeczowych istotne jest sporządzenie odpowiedniego aktu notarialnego. Warto pamiętać, że w ramach darowizny nieruchomości mogą obowiązywać dodatkowe wymogi formalne. Zasady te dotyczą najbliższej rodziny, do której zaliczają się również małżonkowie, rodzeństwo oraz wstępni i zstępni, dzięki czemu korzystają oni z preferencyjnych przepisów podatkowych.
Dowiedz się również, na czym polega bezpodstawne wzbogacenie się.
