W związkach małżeńskich zdarza się, że tylko jedna ze stron ma udział w powstaniu wspólnego majątku. Istnieją także przypadki, kiedy udział mają obie strony, jednak istnieją między nimi duże dysproporcje. Jeśli jeden ze współmałżonków nienależycie wydaje środki finansowe zebrane przez drugiego z nich lub w nienależyty sposób wykonuje swoje obowiązki, sposobem może okazać się ustanowienie rozdzielności majątkowej.
W jaki sposób przebiega dopełnienie tej procedury? Jak załatwić rozdzielność majątkową? W celu poznania odpowiedzi na te pytania zapoznaj się z pozostałą częścią wpisu!
Ustanowienie rozdzielności majątkowej możliwe jest nie tylko przed zawarciem małżeństwa, ale również w trakcie jego trwania. W takim przypadku wspólne udziały zalicza się na rzecz majątków osobistych. Do zawarcia takiej umowy konieczna jest zgoda obu stron. Są dwa rodzaje rozdzielności majątkowej: umowna oraz przymusowa. Ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonków możliwe jest zarówno przed sądem, jak i u notariusza. O ile małżonkowie nie podpiszą umowy majątkowej, nazywanej intercyzą, w ich majątku będzie istniała wspólność majątkowa. Oznacza to, że środki finansowe zgromadzone przez małżonków tworzą majątek wspólny. Tyczy się ona przedmiotów, które małżonkowie nabyli w czasie trwania małżeństwa.
Niezależnie od tego, w jakim stopniu współmałżonek przykłada się do stworzenia majątku wspólnego, ma w nim taki sam udział. Do wspólnego majątku małżonków włącza się m.in. wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej, dochody z majątku wspólnego i osobistego, a także środki zgromadzone na rachunku funduszu emerytalnego małżonków. Warto zaznaczyć, że nie wszystko jednak wlicza się do majątku wspólnego. Nawet w czasie trwania małżeństwa dysponują oni majątkiem osobistym. Zalicza się do niego przedmioty nabyte przed powstaniem małżeństwa, a także otrzymane w trakcie jego trwania darowizny oraz spadki, o ile nie zaznaczono, że mają one wejść do majątku wspólnego.
Kwestie dotyczące rozdzielności majątkowej reguluje prawo rodzinne. Przepisy prawne dotyczące rozdzielności majątkowej zawarto w Art. 52 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z § 1:
§ 1 Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.
Z treści tej wynika, że w wyjątkowych sytuacjach, każdy z małżonków ma prawo zwrócić się do sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Oznacza to, że jeśli istnieją poważne okoliczności, które mogą zagrażać interesom jednego z małżonków lub wspólności majątkowej, sąd może zdecydować o oddzieleniu majątków małżonków. Od tego momentu każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem samodzielnie i nie ma już majątku, który dzielą na zasadach wspólności majątkowej.
Jeśli małżonkowie zawrą umowę, każdy z nich zachowuje majątek nabyty przed jak i po zawarciu umowy, który należy do majątku osobistego. Aby zawrzeć taką umowę, konieczne jest przedstawienie aktu małżeństwa, jeśli strony są już małżonkami. By do zawarcia umowy doszło, obydwie strony muszą mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Jeśli podpisano intercyzę, każdy ze współmałżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem oraz go pomnaża. Jeden z małżonków nie może zatem sprzeciwić się działaniom drugiego małżonka, które dotyczą dysponowania jego własnym majątkiem.
Zawierając intercyzę, zatem decydując się na umowną rozdzielność majątkową, można wskazać jej dwa rodzaje. Jednym z nich jest zwykła rozdzielność majątkowa, druga to natomiast rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Zawierając zwykłą rozdzielność majątkową, małżonkowie zachowują majątek, który nabyli przed zawarciem umowy, jak i majątek, który nabyli później. Należy tutaj podkreślić, że małżonkowie zarządzają nim samodzielnie. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków różni się od zwykłej rozdzielności majątkowej tym, że ten ze współmałżonków, który zgromadził mniejszy majątek w czasie trwania małżeństwa, może zażądać od drugiego małżonka jego wyrównania np. w przypadku rozwodu. Wyrównanie dorobku małżonkowie mogą ustalić samodzielnie w umowie, ale mogą oni również wnosić o rozstrzygnięcie przez sąd.
Jeżeli małżonkowie nie są w stanie się porozumieć w kwestii zawarcia intercyzy lub jeśli powodem jej podpisania miało być niewłaściwe zachowanie się współmałżonka, prawdopodobnie konieczne będzie sięgnięcie do środków sądowych. Nazywa się to ustrojem przymusowym. Sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej mogą toczyć się mimo trwającego wyroku rozwodowego. W przeciwieństwie do intercyzy, w przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej wyrokiem sądu, nie jest potrzebna zgoda małżonków. Aby ustanowić rozdzielność majątkową, można również złożyć do sądu odpowiedni pozew o rozdzielność majątkową. Sąd właściwy do rozstrzygania spraw dotyczących rozdzielności majątkowej to sąd rejonowy, wydział cywilny, właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego.
Jeżeli pozew rozpatrzono pozytywnie, rozdzielność powstaje z chwilą wskazaną w wyroku. Zatem najwcześniejszą datą może być dzień wytoczenia powództwa. W wyjątkowych sytuacjach może się zdarzyć, że sąd wskaże jako początek istnienia rozdzielności majątkowej małżonków dzień, który przypada przed dniem wytoczenia powództwa. Sytuacja taka może wystąpić np. jeśli małżonkowie żyją w rozłączeniu. Nie wolno zapominać o tym, że pozew taki należy w odpowiedni sposób uzasadnić. Do pozwu należy zatem dołączyć wszystkie dowody, które mogą być istotne dla sprawy np. rachunki.
W niektórych sytuacjach przewidziano powstanie rozdzielności majątkowej z mocy prawa. Dotyczy to sytuacji, w których jednego z małżonków ubezwłasnowolniono częściowo lub całkowicie, ogłosił on upadłość, bądź między współmałżonkami orzeczono separację. W takiej sytuacji rozdzielność majątkowa powstaje z dniem uprawomocnienia się wyroku sądu. Mimo że w pewnych okolicznościach ustanowienie rozdzielności majątkowej jest rozwiązaniem korzystnym, nie jest tak zawsze. Nie w każdej sytuacji rozdzielność małżonków przyniesie skutki, jakich się oczekuje.
Najważniejszym skutkiem rozdzielności majątkowej jest fakt, że wraz z jej zaistnieniem przestaje istnieć wspólność majątkowa oraz majątek wspólny. W przedmiotach, które objęto współwłasnością, małżonkowie będą mieć od momentu powstania rozdzielności po 50% udziału, który wchodzi do majątku prywatnego. Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej każdy ze współmałżonków zarządza swoim majątkiem. Co więcej – to, co nabędzie on w przyszłości, zasila wyłącznie jego majątek. Małżonek w takiej sytuacji nie odpowiada również za długi drugiego małżonka. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której udzielił on poręczenia. Brak odpowiedzialności za długi współmałżonka nie działa jednak wstecz.
Oznacza to, że jeden z małżonków nie odpowiada za długi drugiego, o ile jednak powstaną one po ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Jeżeli jakieś zobowiązania powstały przed powstaniem rozdzielności majątkowej i nie spłacono ich, ściąga się je z majątku wspólnego. Rozdzielność majątkowa nie ma wpływu na inne obowiązki i prawa wynikające z faktu pozostawania w związku małżeńskim, zatem cały czas konieczne jest wzajemne wspieranie się małżonków oraz płacenie na utrzymanie rodziny. Jedną z częstych sytuacji, w której małżonkowie decydują się na ustanowienie rozdzielności majątkowej, jest zakładanie własnej działalności gospodarczej. Wtedy to, jeśli dana działalność okaże się niepowodzeniem, nie jest konieczna egzekucja z majątku drugiego małżonka.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej wymaga zawarcia umowy lub złożenia odpowiedniego wniosku do sądu, co może zrobić każdy z małżonków. Wniosek powinien zawierać uzasadnienie, które przekona sąd o konieczności podjęcia takiego kroku. Warto pamiętać, że decyzja o rozdzielności majątkowej ma istotne konsekwencje prawne – od momentu jej ustanowienia każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem samodzielnie, co pozwala na ochronę przed ryzykiem wynikającym z działań drugiej strony. Procedura ta, choć może wydawać się skomplikowana, jest kluczowa dla zabezpieczenia interesów majątkowych małżonków w sytuacjach, gdy wspólność majątkowa staje się niekorzystna.
Dowiedz się również, jak złożyć pozew o rozwód, a także jak podział i zapewnienie mieszkania po rozwodzie.
