Zastosowanie przymusu bezpośredniego często ma miejsce np. w szpitalach psychiatrycznych w stanie wyższej konieczności. Przymus bezpośredni to działanie, które podejmuje się wbrew woli osoby z zaburzeniami psychicznymi. Z przymusu bezpośredniego mogą skorzystać jedynie uprawnione do tego osoby. Zaznaczyć należy również, że stosowanie przymusu bezpośredniego uznaje się za ostateczność i kwestia ta jest regulowana przez przepisy prawne oraz procedury.
Jak wygląda zastosowanie przymusu bezpośredniego wobec chorego psychicznie? Jakie warunki trzeba spełnić, aby uruchomić taką procedurę? Odpowiedzi znajdziesz w tym artykule!
Dokument, który reguluje kwestie związane z zastosowaniem przymusu bezpośredniego to rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 czerwca 2012 r. w sprawie stosowania i dokumentowania zastosowania przymusu bezpośredniego oraz dokonywania oceny zasadności jego zastosowania. W rozporządzeniu wskazano sposób stosowania przymusu bezpośredniego w przypadku, jeśli osoba, wobec której przymus ten zostanie zastosowany, cierpi na zaburzenia psychiczne.
Inne poruszone kwestie to sposób, w jaki zastosowanie przymusu bezpośredniego należy udokumentować. Rozporządzenie zawiera także sposób, w jaki dokonuje się oceny zasadności zastosowania owego przymusu. Przepisy te dotyczą również stosowania przymusu bezpośredniego w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej.
Przetrzymanie jest jedną z form przymusu bezpośredniego, która polega na krótkotrwałym i doraźnym zastosowaniu siły fizycznej w celu kontrolowania osoby z zaburzeniami psychicznymi. Stosowanie przetrzymania ma na celu zapobieganie sytuacjom, w których osoba może wyrządzić krzywdę sobie lub innym, a także uszkodzeniu mienia. Jest to działanie podejmowane w sytuacjach kryzysowych, gdzie inne metody, takie jak perswazja czy negocjacje, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
Podczas przetrzymania należy zachować szczególną ostrożność, aby nie spowodować dodatkowego stresu czy urazów u osoby, wobec której stosowany jest przymus bezpośredni. Ważne jest, aby działania były prowadzone w sposób respektujący godność osoby oraz z uwzględnieniem jej stanu zdrowia. Przetrzymanie powinno być stosowane tylko tak długo, jak jest to absolutnie konieczne do opanowania sytuacji, a jego zasadność musi być każdorazowo oceniana przez lekarza lub uprawniony personel medyczny.
W przypadku, gdy przetrzymanie jest stosowane przez pielęgniarkę, jest ona zobowiązana niezwłocznie zawiadomić lekarza o zaistniałej sytuacji i podjętych działaniach. Dokumentacja medyczna powinna zawierać szczegółowy opis okoliczności, które doprowadziły do zastosowania przetrzymania, a także informacje dotyczące czasu trwania i osób zaangażowanych.
Zdobądź szczegółowe informacje w kwestii tego, jak przebiega przymusowe leczenie psychiatryczne.
Przymusowe zastosowanie leków jest jednym z działań podejmowanych w ramach stosowania przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. Może być ono zarówno doraźne, jak i przewidziane w planie postępowania leczniczego. Polega na wprowadzeniu do organizmu osoby chorej substancji leczniczej bez jej zgody, co jest możliwe w sytuacjach, gdy pacjent stwarza zagrożenie dla siebie lub innych, a inne metody interwencji okazały się nieskuteczne.
Decyzję o przymusowym podaniu leków podejmuje lekarz, który musi dokładnie ocenić zasadność takiego działania. W wyjątkowych sytuacjach, gdy lekarz jest niedostępny, decyzję może podjąć pielęgniarka, jednak jest ona obowiązana niezwłocznie zawiadomić lekarza o podjętych działaniach. Przymusowe zastosowanie leków musi być dokładnie udokumentowane w dokumentacji medycznej pacjenta, z uwzględnieniem przyczyn, rodzaju i dawki podanych leków oraz reakcji pacjenta na podjęte działania.
Ważne jest, aby przymusowe podanie leków odbywało się z zachowaniem szczególnej ostrożności, aby minimalizować ryzyko powikłań i respektować godność pacjenta. Każdorazowe zastosowanie tej formy przymusu bezpośredniego powinno być oceniane pod kątem zasadności i zgodności z przepisami prawa, a także wpływu na stan zdrowia psychicznego i fizycznego pacjenta. Przymusowe zastosowanie leków jest środkiem, który powinien być stosowany wyłącznie wtedy, gdy inne formy interwencji są niewystarczające do zapewnienia bezpieczeństwa pacjenta i otoczenia.
Unieruchomienie pacjenta to jedna z form przymusu bezpośredniego, stosowana w sytuacjach, gdy pacjent z zaburzeniami psychicznymi stwarza bezpośrednie zagrożenie dla siebie lub innych. Przepisy regulujące unieruchomienie pacjenta są ściśle określone w polskim prawie, a ich celem jest zapewnienie bezpieczeństwa zarówno pacjentowi, jak i otoczeniu. Zastosowanie unieruchomienia wymaga uzyskania natychmiastowej decyzji lekarza, który jest obowiązany osobiście nadzorować jego wykonanie.
W wyjątkowych przypadkach, gdy lekarz jest niedostępny, decyzję może podjąć pielęgniarka, jednak musi ona niezwłocznie zawiadomić lekarza o podjętych działaniach. Unieruchomienie powinno być stosowane jedynie przez czas niezbędny do opanowania sytuacji i musi być dokładnie poświadczone w dokumentacji medycznej pacjenta. Każdy przypadek zastosowania unieruchomienia podlega ocenie co do zasadności, a jego przedłużenie powyżej 24 godzin wymaga ponownej oceny przez lekarza psychiatrę.
Zastosowanie przymusu bezpośredniego w postaci izolacji polega na umieszczeniu jakiejś osoby w zamkniętym i odpowiednio przystosowanym do tego pomieszczeniu. Stosując izolację, osobę taką umieszcza się pojedynczo, podobnie jak w przypadku unieruchomienia. Zaznaczyć należy, że zastosowanie przymusu bezpośredniego w postaci unieruchomienia bądź izolacji może trwać przez czas maksymalnie 4 godziny.
Dopiero po osobistym przebadaniu osoby z zaburzeniami psychicznymi przez lekarza, czas stosowania przymusu bezpośredniego można wydłużyć. Wydłużenie takie może potrwać dwa kolejne okresy. Każdy z nich nie może jednak trwać dłużej niż 6 godzin. Jeśli czas stosowania przymusu bezpośredniego był już dwukrotnie wydłużany, każde kolejne przedłużenie przymusu bezpośredniego musi zostać poprzedzone badaniem przez lekarza psychiatrę.
Po zleceniu izolacji lub unieruchomienia, zlecający powinien wypełnić kartę unieruchomienia lub izolacji. Dokument ten należy dołączyć do historii choroby pacjenta. Karta zastosowania przymusu bezpośredniego to dokument, który wypełnia się po zastosowaniu środków przymusu. Karty te powinny zawierać wszystkie niezbędne informacje zastosowanego środka przymusu. Każdorazowo, gdy zastosowano przymus bezpośredni w postaci izolacji, należy to odpowiednio udokumentować.
Przedłużenie stosowania unieruchomienia oraz izolacji na czas dłuższy niż 24 godziny możliwe jest jedynie w warunkach szpitalnych. Te dwa rodzaje przymusu bezpośredniego są bowiem środkami najbardziej naruszającymi wolność człowieka.
Sprawdź także, co należy zrobić, aby otrzymać odszkodowanie z ZUS za udar mózgu.
Z przymusu bezpośredniego można skorzystać w sytuacji, kiedy pacjent chory psychicznie stwarza zagrożenie dla siebie, innej osoby lub jego działania niosą zagrożenie dla bezpieczeństwa powszechnego. Przymus bezpośredni można zastosować także, jeśli osoba chora w gwałtowny sposób uszkadza lub niszczy przedmioty znajdujące się w jej otoczeniu. Możliwe jest jego zastosowanie, jeśli chory zakłóca funkcjonowanie placówki leczniczej. Jeśli dany pacjent przebywa w szpitalu psychiatrycznym bez swojej zgody, możliwe jest zastosowanie przymusu bezpośredniego, by pacjent ten nie opuścił placówki leczniczej. Sytuacje, kiedy możliwe jest zastosowanie przymusu bezpośredniego, mają charakter zamknięty. To z kolei oznacza, że jest to możliwe tylko w określonych przypadkach. Nie dopuszcza się rozszerzenia go o inne sytuacje.
O tym, czy i jaki środek przymusu bezpośredniego zastosuje się, decyduje lekarz. W wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się, by decyzję wydała pielęgniarka. Jeśli lekarz wyda decyzję o zastosowaniu przymusu bezpośredniego, powinien on nadzorować osobiście jego wykonanie. Kiedy niemożliwe jest, by lekarz nadzorował i wydał decyzję dotyczącą zastosowania przymusu bezpośredniego, powinna zrobić to pielęgniarka. W sytuacjach, gdy nie jest możliwe uzyskanie natychmiastowej decyzji lekarza, pielęgniarka może podjąć decyzję o zastosowaniu przymusu.
Zaznaczyć należy, że każdy przypadek, zarówno zastosowania przymusu bezpośredniego, jak i uprzedzenia o możliwości jego zastosowania, powinien zostać odnotowany w prowadzonej dokumentacji medycznej. Jeśli stan danej osoby, wobec której ma zostać zastosowany przymus bezpośredni, sprawia, że nie będzie możliwe zrozumienie przekazywanych jej informacji, przyczynę odstąpienia o poinformowaniu należy umieścić w dokumentacji. Jeśli w danej jednostce nie ma lekarza mogącego zawiadomić chorego psychicznie o zamiarze zastosowania przymusu bezpośredniego, pielęgniarka powinna przekazać informację o przymusie bezpośrednim kierownikowi danej jednostki.
W szpitalach psychiatrycznych decyzja o zastosowaniu przymusu bezpośredniego wydaną przez pielęgniarkę zatwierdza lekarz. Do zatwierdzenia powinno dojść najszybciej, jak jest to możliwe. Jeśli środki przymusu bezpośredniego stosuje zespół ratownictwa medycznego, o kwestiach tych decyduje kierujący akcją ratunkową. Należy zaznaczyć, że przymusu bezpośredniego nie należy stosować przez czas dłuższy, niż jest niezbędny do uzyskania pomocy lekarskiej. Jeśli uzyskanie pomocy jest utrudnione, przymus można zastosować na czas konieczny, aby przewieźć daną osobę do podmiotu leczniczego udzielającego świadczeń w zakresie opieki psychiatrycznej. W sytuacjach kryzysowych, gdy nie jest możliwe uzyskanie natychmiastowej decyzji lekarza, pielęgniarka może podjąć decyzję o zastosowaniu przymusu.
Jeżeli przymus bezpośredni jest zastosowany wobec pacjenta szpitala psychiatrycznego, informację o tym fakcie należy zamieścić w historii choroby danego pacjenta. W dokumentacji trzeba zawrzeć dane o zastosowanym środku przymusu. Konieczna jest również informacja o przyczynie zastosowania. Dodatkowo powinno się umieścić także dane o ewentualnym przedłużeniu stosowania przymusu oraz jego przyczynach.
Istnieją pewne grupy osób, wobec których nie powinno się stosować środków przymusu bezpośredniego. Należą do nich kobiety w widocznej ciąży lub osoby, których wygląd sugeruje, że mogą mieć poniżej 13 lat. Przymusu nie należy stosować także osób o widocznej niepełnosprawności. W ich przypadku możliwe jest jedynie zastosowanie obezwładnienia. Nie jest dopuszczalne także stosowanie przymusu wobec posłów oraz senatorów. Są oni bowiem chronieni przez immunitet.
Zanim nastąpi zastosowanie przymusu bezpośredniego, należy uprzedzić osobę, wobec której środek ten ma zostać zastosowany. Wybierając środek przymusu bezpośredniego, należy zdecydować się na możliwie najmniej uciążliwy. Ponadto konieczne jest wzięcie pod uwagę troski o zdrowie i życie osoby, wobec której zastosuje się przymus bezpośredni. Możliwe jest zastosowane przymusu bezpośredniego do momentu, aż nie usunie się przyczyny jego zastosowania. Przymus bezpośredni może być stosowany również w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej.
Szczegółowe warunki dotyczące zastosowania przymusu bezpośredniego znajdują się w Ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Zgodnie z art. 18 ustawy, przymus bezpośredni można zastosować w sytuacjach, w których dopuszczają to przepisy ustawy. Zgodnie z nimi zastosowanie przymusu poza wymienionymi wcześniej sytuacjami dopuszcza się także, jeśli osoby chore psychicznie zakłócają funkcjonowanie również innej placówki udzielającej świadczeń zdrowotnych, innych zakładów leczniczych, a także jednostek organizacyjnych pomocy społecznej. Stosowanie przymusu bezpośredniego w domach pomocy społecznej oraz szpitalach psychiatrycznych jest możliwe jedynie przez osoby specjalnie w tym wykwalifikowane.
Zaznaczyć należy, że jeśli podczas stosowania środków przymusu bezpośredniego pojawi się sytuacja będąca zagrożeniem dla osoby, wobec której stosuje się te środki, konieczne jest zawiadomienie lekarza.
Zastosowanie przymusu bezpośredniego podlega ocenie co do zasadności użycia. Ocenę taką wydaje kierownik podmiotu leczniczego. Dotyczy to tych sytuacji, kiedy o zastosowaniu przymusu bezpośredniego decyzję podjął lekarz zatrudniony w danym podmiocie. Ocenę dotyczącą zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego ocenia także lekarz specjalista w dziedzinie psychiatrii, który został upoważniony przez marszałka województwa.
Przeczytaj również: Choroba zawodowa – odszkodowanie: jak uzyskać rekompensatę od pracodawcy?
