Do podstawowych obowiązków rodzicielskich zalicza się zapewnienie małoletniemu dziecku należytej opieki z poszanowaniem jego praw i godności. Sprawowanie władzy rodzicielskiej jest związane nie tylko ze stworzeniem dobrych warunków egzystencjalnych, ale również zarządzaniem majątkiem dziecka. Zdarzają się jednak okoliczności, w wyniku których uprawniona osoba nie chce lub nie może sprawować codziennego nadzoru, stąd konieczne jest przyznanie opieki nad dzieckiem jednemu z rodziców.
Jak wygląda opieka nad dzieckiem po rozwodzie? Z poniższego artykułu dowiesz się, na czym dokładnie polega i jak wygląda ustalenie opieki nad dzieckiem.
Władza rodzicielska w większości przypadków sprawowana jest przez oboje rodziców, którzy są pełnoletni i mają pełną zdolność do czynności prawnych. Władza ta obejmuje całokształt starań, podjętych m.in. w celu wychowania i reprezentowania dziecka oraz zagwarantowania mu ochrony. Jeśli ze strony obojga rodziców nie dochodzi do żadnych zaniedbań, wówczas zachowują władzę rodzicielską i mogą wspólnie uczestniczyć w podejmowaniu decyzji dotyczących ich dziecka. W sytuacjach, takich jak rozwód rodziców, ustalenie opieki nad dzieckiem jest kluczowe. Właśnie na jej podstawie mogą oni określić, kto będzie zajmował się małoletnim na co dzień, a także, w jaki sposób podzielą się opieką i zapewnią mu prawo do utrzymywania kontaktów z obojgiem rodziców.
Z naszego bloga dowiesz się również, jak złożyć pozew o rozwód.
Polskie prawo przewiduje możliwość odebrania władzy rodzicielskiej, aby zagwarantować pełną opiekę drugiej stronie. Dzieje się tak w sytuacji, gdy konflikt między rodzicami może zagrażać dobru dziecka, a także jeśli rodzic nie ma chęci sprawowania nad nim opieki lub przez długi czas nie kontaktował się ze swoim potomkiem. Także w sytuacji, gdy któryś rodzic stanowi dla niego bezpośrednie zagrożenie, istnieje możliwość pozbawienia lub ograniczenia władzy rodzicielskiej.
Opieka nad dzieckiem po rozwodzie bywa przedmiotem wzajemnych ustaleń, jeśli po rozpadzie związku pomiędzy obojgiem rodziców jest zgoda. W sytuacji, gdy mogą oni sami zadecydować, komu przysługuje prawo do opieki nad dzieckiem, a także kto z nich przejmuje na siebie obowiązki związane z bezpośrednim i codziennym sprawowaniem nadzoru nad małoletnim, wówczas ich decyzja może przyjąć formę pisemnego porozumienia rodzicielskiego. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze wypracowanie wspólnego planu wychowania dziecka jest możliwe – w przypadku braku porozumienia prawa obojga rodziców i kwestie dotyczące opieki nad dzieckiem, będą wynikały z orzeczenia sądu rodzinnego.
Zgodnie z zapisami Kodeksu rodzinnego, w przypadku rozwodu musi zostać nałożony obowiązek upoważnienia do opieki nad dzieckiem. Dlatego też w sytuacji, gdy rodzice pozostają w konflikcie, zakres praw i obowiązków obu stron, ustalany jest na podstawie złożenia wniosku do sądu. Jednocześnie podjęte postanowienia nie są ostateczne i mogą ulec zmianie stosowanie do okoliczności. Aby jednak do tego doszło, konieczne jest zebranie odpowiedniego materiału dowodowego, jak również zainicjowanie sprawy przed sądem rejonowym na wniosek rodzica o zmodyfikowanie wydanego rozstrzygnięcia i zmianę wykonywania władzy rodzicielskiej.
Jak wynika z przepisów polskiego prawa, każdemu z rodziców przysługuje takie samo prawo do opieki nad dzieckiem, a także osobistego kontaktu z potomkiem. Podejmując decyzję, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka. Na to pojęcie składa się nie tylko rozwój fizyczny, ale również duchowy, w tym kształcenie, zdolności wychowawcze, a także przygotowanie małoletniej osoby do dorosłego życia. Ustalenie opieki nad dzieckiem nierzadko wymaga więc poddania ocenie kompetencji wychowawczych rodziców, jak również sprawdzenie, które z nich ma większe możliwości zaspokojenia potrzeb dziecka. Na tej podstawie sąd wydaje stosowne orzeczenie, a ponadto reguluje częstotliwość i zakres kontaktów z drugim rodzicem.
Zarówno prawo do opieki nad dzieckiem dla ojca, jak i matki, przyznaje się po wcześniejszej analizie ich sytuacji życiowej i zbadaniu, jakie są ich możliwości finansowe, aby pokryć koszty utrzymania potomka. Przyznane sprawowanie opieki w dużej mierze zależy również od tego, jaka jest wola dziecka, a także, z którym rodzicem ma silniejszą więź. Dlatego też aspekt emocjonalny ma równie istotne znaczenie, co wspomniane wcześniej przesłanki. Warto również zaznaczyć, że nawet jeśli sąd wyda orzeczenie o winie jednego z rodziców, decyzja ta nie oddziałuje jednoznacznie na ustalenie opieki nad dzieckiem. Inaczej dzieje się jednak w sytuacji, gdy rozpad pożycia małżeńskiego wynika z zaistnienia szczególnych okoliczności, które mogą naruszyć dobro dziecka.
Prawo do opieki nad dzieckiem może być naprzemienne, co oznacza, że obie strony mają prawo zyskać upoważnienie do sprawowania opieki nad dzieckiem. Takie rozstrzygnięcie uznaje się na drodze sądowej, jeśli rodzice są w stanie dojść między sobą do porozumienia. Co jednak istotne – jego wcześniejsze zawarcie nie ma większej mocy prawnej przed rozwodem, a decyzja o tym, komu przypada prawo opieki nad dzieckiem, zapada dopiero w momencie ogłoszenia wyroku przez sąd.
W większości przypadków strony wnioskują o to, aby ustalona naprzemienna opieka nad dzieckiem, była podzielona w równym stopniu z uwzględnieniem kosztów utrzymania małoletniego. W związku z tym należy złożyć tzw. porozumienie wychowawcze, które powinno uwzględniać:
to, jak będą wyglądać kontakty drugiego rodzica z dzieckiem,
miejsce zamieszkania dziecka,
częstotliwość zmiany opieki nad dzieckiem,
sposób porozumienia się obojga rodziców w kontekście spraw związanych m.in. z edukacją, czy opieką zdrowotną małoletniego.
Warto również podkreślić, że przy sporządzaniu rodzicielskiego planu wychowawczego mogą być też wzięte pod uwagę zapisy, dotyczące źródeł utrzymania dzieci. W porozumieniu musi więc znaleźć się zobowiązanie jednego z rodziców, który na jego podstawie deklaruje płacenie określonej kwoty w ramach alimentów, a także ustala terminy spłaty świadczenia alimentacyjnego.
Przeczytaj również: Podwyższenie alimentów – co powinien zawierać pozew o podwyższenie alimentów?
Jak wynika z przepisów polskiego prawa, do czasu ukończenia 18. roku życia dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską, a rodzice są zobligowani do zapewnienia mu należytej ochrony nie tylko na gruncie finansowym, ale także emocjonalnym. Przyznane prawo do opieki nad dzieckiem dla ojca, czy matki określane jest na podstawie zawartego pomiędzy nimi porozumienia i orzeczenia sądu. Zdarza się, że osoby po rozpadzie związku małżeńskiego pozostają w zgodnie, jednak w wielu przypadkach opieka nad dzieckiem po rozwodzie jest ustalana za pośrednictwem sądu.
Nawet jeśli pomiędzy rodzicami nie zaistnieje konflikt i wypracują oni wspólny plan wychowawczy, za utrzymanie tego stanu i wszelkie decyzje podejmowane w trakcie sprawy rozwodowej, odpowiada sąd. Inną możliwością, aby zapewnić potomstwu poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, jest naprzemienna opieka nad dzieckiem. Zapewnia ona budowanie relacji i podtrzymanie kontaktów z obojgiem rodziców, a przy tym gwarantuje zachowanie stosunków z innymi członkami rodziny.
