Jednym z podstawowych praw wspólnika spółki jest sprzedaż udziałów w spółce. To prawo nie może zostać wyłączone w umowie spółki, a wspólnicy mogą swobodnie zarządzać posiadanymi udziałami, w tym także możliwe jest przeprowadzenie sprzedaży udziałów. W jaki sposób można to zrobić i jakie są konsekwencje? Wyjaśniamy w poniższym artykule.
Należy podkreślić, że sprzedaż udziałów w spółce a sprzedaż spółki, to nie są te same czynności. Są to dwie różne sytuacje, które wymagają podjęcia innych czynności cywilnoprawnych, a w ich efekcie dochodzi do różnych skutków dla spółki.
W przypadku sprzedaży udziałów w spółce z o.o konieczne jest zarejestrowanie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Jest to wymagane, ponieważ zbycie udziałów może odbyć się tylko w przypadku udziałów z zarejestrowanego zakładu kapitałowego.
Art. 180. [Zbycie udziału]
§ 1. Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
§ 2. W przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Oświadczenia zbywcy i nabywcy opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Możliwe jest, że umowa spółki na sprzedaż udziałów nakłada pewne ograniczenie. Może nakładać je na wspólników, dlatego, aby sprawdzić, czy możliwe jest dokonanie zbycia udziałów, należy wnikliwie zapoznać się z postanowieniami umowy spółki. Nie są to jednak jedyne ograniczenia sprzedaży udziałów, jakie można napotkać. Częstym ograniczeniem jest również wymóg uzyskania zgody spółki do zbycia udziałów.
Kolejnym sposobem ograniczającym sprzedaż udziałów jest prawo pierwszeństwa nabycia udziałów lub prawo pierwokupu udziałów. Nabycie udziałów przez prawo pierwszeństwa polega na tym, że sprzedający wspólnik jest zobligowany do zaoferowania swoim wspólnikom zakupu udziałów.
To oznacza, że przed zbyciem udziałów osobie trzeciej konieczne jest poinformowanie pozostałych wspólników o swoim zamiarze zbycia udziałów, celem dania im możliwości skorzystania z możliwości nabycia udziałów. W tym przypadku nie wymaga się w tym przypadku zawarcia umowy sprzedaży udziałów między zbywającym a nabywcą udziałów. W związku z tym wspólnik, korzystając ze swojego prawa pierwszeństwa, nie musi nabywać udziały według zasad i za cenę określoną w treści warunkowej umowy sprzedaży udziałów.
Natomiast prawo pierwokupu stosuje się tylko, jeśli wcześniej została zawarta warunkowa umowa sprzedaży udziałów z osobą trzecią, której dotyczy prawo pierwokupu. Po podpisaniu umowy zbycia udziałów należy pamiętać, aby powiadomić o tym zarząd spółki.
Jeśli w umowie spółki nie ma regulacji dotyczących sprzedaży udziałów, wtedy stosuje się zasady, które określa kodeks spółek handlowych.
Należy pamiętać także o ograniczeniach związanych m.in. z przepisami szczególnymi. Mają one zastosowanie np. w przypadku sprzedaży udziałów w spółce będącej właścicielem nieruchomości na rzecz cudzoziemca. Również w przypadku spółek posiadających duże udziały na rynku, ograniczenia mogą pojawić się w odniesieniu do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
To jednak nie wszystkie przeszkody, jakie mogą pojawić się przy sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Mogą one także dotyczyć osoby nabywcy udziałów – jeśli jego kwalifikacje, umiejętności lub specjalizacja zawodowa spółka podda w wątpliwość. Zdarza się również, że do sprzedaży udziałów, konieczne może być uzyskanie zgody od wyznaczonej osoby. Np. innego wspólnika lub od odpowiedniego organu, np. rady nadzorczej.
W takim przypadku konieczne jest uzyskanie pisemnego pozwolenia, nawet jeśli nie jest to procedura określona w statucie spółki. Inne przeszkody w zbyciu udziałów to np. upływ określonego terminu lub konieczność spełnienia określonego warunku.
Należy jednak pamiętać, że nawet kiedy osoba, która chce zbyć swoje udziały, nie uzyska zgody spółki, może nadal wystąpić do sądu rejestrowego z ważnymi przesłankami ku zbyciu. Jeśli rzeczywiście powody okażą się zasadne, otrzyma przymusową zgodę na zbycie udziałów.
Dowiedz się także, jak ogłosić upadłość konsumencką.
Taka umowa sprzedaży udziałów ma wiele zalet. Przede wszystkim chroni prawnie obie strony umowy sprzedaży udziałów. Notariusz jest niezależnym świadkiem, który potwierdza autentyczność podpisów i tożsamości nabywającego i zbywającego. Dzięki temu zyskujemy pewność, że umowa jest ważna. Notariusz sporządza akt notarialny, czyli dokument publiczny, który ma moc prawną przed sądem. Dzięki umowie poświadczonej notarialnie możliwe jest uznanie prawomocności przez instytucje takie jak banki, urzędy i sądy.
Aby możliwa była sprzedaż udziałów w spółce z o.o., konieczne będzie wykonanie kilku kroków. Są to:
Należy pamiętać, że do zbycia udziałów konieczna będzie pisemna forma z podpisami notarialnie poświadczonymi. O tym, co powinna zawierać umowa sprzedaży udziałów, dowiesz się z dalszej części artykułu.
Do sprzedaży udziałów konieczne jest określenie, ile dokładnie są warte. Może się to okazać nieco problematyczną kwestią, ponieważ strony posiadają właściwie dowolność w ustaleniu ceny końcowej. Należy jednak pamiętać, że sprzedaż udziałów w spółce wiąże się z zapłatą podatku od czynności cywilnoprawnych.
Jest kilka metod, które pozwolą na określenie wartości rynkowej udziałów. Pierwsza z nich to metoda majątkowa, która pozwala na określenie wartości spółki i jej poszczególnych udziałów. Ta metoda opiera się na ocenie aktywów spółki, które korygowane są do wartości rynkowej.
Kolejna jest metoda porównawcza, która polega na porównaniu danej spółki z inną spółką. Aby takie porównanie było mierzalne, obie spółki powinny być z tej samej branży, mieć podobną strukturę i stopień zaawansowania działalności. Aby skorzystać z tej metody, konieczne jest skorzystanie z upublicznionych danych o podmiocie, a sama metoda porównawcza jest raczej dodatkowym, pomocniczym narzędziem używanym do wyceny.
Następną metodą, której często używa się do wyceny, jest metoda dochodowa. Charakteryzuje ją bazowanie na prognozowanych strumieniach dochodów ekonomicznych. To oznacza, że od tego, ile można na danej spółce zarobić, uzależnia się wartość rynkową spółki. Należy jednak podkreślić, że taka metoda wyceny nie jest dokładna, ponieważ bazuje jedynie na umownych szacunkach. Nie wszystkie aspekty są łatwe do przewidzenia. Aby dokonać prawidłowej i adekwatnej wyceny udziałów spółki, dobrym pomysłem może okazać się skorzystanie z usług biegłego, doradcy finansowego lub audytora.
Transakcja sprzedaży udziałów w spółce wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku przez obie strony. Ze sprzedażą udziałów należy się rozliczyć w podatku PIT, poprzez wykazanie przychodów z odpłatnego zbycia udziałów. W takim wypadku sprzedaż udziałów obejmuje podatek w wysokości 19%. Natomiast nabywca udziałów zobowiązany jest do uiszczenia podatku obowiązującego przy czynnościach cywilnoprawnych. Jest w wysokości 1% wartości rynkowej transakcji. Na uiszczenie tej opłaty ma 14 dni od dnia zawarcia umowy sprzedaży udziałów.
Pełnoprawne przeprowadzenie transakcji sprzedaży udziałów wymaga podjęcia konkretnych działań. Po pierwsze, należy zawiadomić zarząd spółki o sprzedaży udziałów. Zawiadomienie spółki jest najważniejszą czynnością i powinno nastąpić jak najszybciej po podpisaniu umowy sprzedaży udziałów. Dopiero kiedy spółka zostanie powiadomiona o przeprowadzonej transakcji, wtedy prawa i obowiązki wspólnika przechodzą na nabywcę.
Ważne jest, że do zawiadomienia spółki uprawnieni są jedynie sami zainteresowani, czyli strony transakcji. To oznacza, że tylko zbywający i kupujący mogą tego skutecznie dokonać. Umowa zbycia udziałów powinna zawierać nie tylko postanowienia w zakresie sprzedaży udziałów, ale również kwestie tego, kto wypełni ten obowiązek zawiadomienia spółki.
W spółce z o.o. możliwe jest zbycie udziałów bez zakłócania ciągłego funkcjonowania danej spółki. Jednak aby ten proceder został przeprowadzony poprawnie, należy uwzględnić wiele aspektów prawnych i podatkowych, takich jak przestrzeganie umowy spółki, konieczność zapłaty podatku czy otrzymanie zezwolenia spółki. W innym wypadku planowana transakcja może nie dojść do skutku. Należy dokładnie zanalizować umowę sprzedaży udziałów, ponieważ mogą występować ograniczenia np. w zakresie sprzedaży udziałów spółki. Aby zyskać pewność, że treść umowy spółki jest zgodna z zawarciem umowy sprzedaży udziałów, warto skorzystać z pomocy wykwalifikowanego prawnika lub adwokata. W ten sposób prawidłowość i dokładność procedury będzie zapewniona, a interes zbywającego i kupującego udziały zostanie zabezpieczony.
Zobacz, czym zajmuje się prawo gospodarcze: https://adwokatspiewak.pl/obszary-praktyki/prawo-gospodarcze/.
