Świadczenie, jakim jest renta dla dziecka po śmierci ojca lub matki, to specjalne zobowiązanie. Przysługuje ono jako forma rekompensaty środków, które zostały utracone lub pomniejszone w wyniku śmierci jednego z członków rodziny. W ten sposób pozostali członkowie mają możliwość zapewnienia warunków do normalnego funkcjonowania i ustabilizowania sytuacji materialnej.
W jakich okolicznościach przysługuje renta rodzinna dla dziecka? Ile wynosi renta po ojcu? O tym, co należy się dziecku po śmierci ojca czy matki, mówimy w dalszej części artykułu.
Kwestię wypłacania renty rodzinnej reguluje Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z treścią wskazanej ustawy:
Art. 65. [Przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej]
1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.
2. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Oznacza to, że prawo do renty rodzinnej przyznawane jest w sytuacji, gdy zmarły był uprawniony do emerytury, emerytury pomostowej, a także renty z tytułu niezdolności do pracy (lub jeśli spełniał przynajmniej wymogi do ich uzyskania). Ponadto uprawnionym członkom rodziny przysługuje renta w sytuacji, gdy pobierano zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, czy nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Kwestię tego, do kiedy może być przyznawana renta dla dziecka po śmierci ojca lub matki, regulują dokładnie przepisy polskiego prawa. Jak wskazuje Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:
Art. 68. [Prawo do renty rodzinnej dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych]
1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:
1) do ukończenia 16 lat;
2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.
Wiek potomka nie ma znaczenia jedynie w sytuacji całkowitej niezdolności do pracy dziecka, a także wtedy, gdy jest ono częściowo niezdolne do samodzielnej egzystencji. Jednak w celu uzyskania renty przez potomka konieczne jest powstanie niezdolności do pracy w okresie do 16. lat lub w trakcie nauki w szkole do lat 25. Co więcej – możliwość wypłacania określonej sumy pieniężnej przysługuje do momentu ustania całkowitej niemożności do pracy.
Dowiedz się również, jak przebiega ustalenie opieki nad dzieckiem.
Jeżeli dziecko po ukończeniu 25. roku życia wciąż ma zachowany status studenta, jego prawo do renty rodzinnej zostaje przedłużone do momentu, w którym nie ukończy swoich studiów. Na czas nauki składa się nie tylko aktywne uczestnictwo w zajęciach, jako że do etapu edukacji zaliczany jest także urlop dziekański, urlop zdrowotny, a także wszystkie przerwy semestralne. Należy również pamiętać, że do otrzymywania renty rodzinnej uprawnione są te osoby, które potwierdzą kontynuację nauki np. poprzez zaświadczenie wydane przez uczelnię. O tym, w jakiej wysokości przysługuje renta dla dziecka po śmierci ojca lub matki, nie decyduje forma podjętej nauki. Dlatego też nie ma znaczenia, czy odbywa się ona w trybie wieczorowym, stacjonarnym, czy zaocznym. Ponadto renta rodzinna dla dziecka może być wypłacana także wtedy, jeśli podejmie się ono studiów doktoranckich lub podyplomowych.
Renta dla dziecka po śmierci ojca, lub matki, jest zależna od wynagrodzenia, które otrzymywał zmarły. Ponadto w zakresie przyznawanych środków istotne jest również to, ile osób upoważnia się do pobierania świadczenia. Wysokość renty rodzinnej wynosi:
85% świadczeń zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba,
90% świadczenia zmarłego – w sytuacji, gdy renta rodzinna przysługuje dwóm osobom,
95% świadczenia zmarłego – dotyczy przypadków, w których prawo do renty rodzinnej dotyczy trzech lub więcej osób.
ZUS bada uprawnienia zmarłego do świadczeń emerytalno-rentowych, aby na ich podstawie ustalić, ile wynosi renta po ojcu, czy zmarłej matce. Zadaniem instytucji jest ustalenie po świadczeniu możliwie jak najwyższej kwoty. Jeżeli szansa na otrzymanie świadczenia obejmuje kilka osób, wówczas przyznawana jest jedna łączna renta rodzinna. W takich okolicznościach dzieli się ją po równo między wszystkich uprawnionych. Co jeszcze istotne – kwota świadczenia każdego roku podlega waloryzacji.
Sprawdź także, kiedy i na jakich zasadach możliwe jest podwyższenie alimentów.
Renta rodzinna dla dziecka to nie jedyna opcja, która uprawnia do pobierania określonej kwoty po śmierci zmarłego. Polskie prawo przewiduje także inne rozwiązania, które dają możliwość wypłacania środków i wsparcia osób po stracie kogoś bliskiego.
Po śmierci rodzica dzieci mogą otrzymać zasiłek pogrzebowy, o który należy wnioskować w ciągu 12. miesięcy od dnia pogrzebu. Wypłacane środki są wykorzystywane do pokrycia m.in. kosztów zakupu odzieży żałobnej i trumny, czy opłaty za miejsce na cmentarzu. Ten rodzaj świadczenia przysługuje nie tylko najmłodszym, ale również innym osobom np. wdowie po śmierci męża. Dla dzieci maksymalna wartość zasiłku wynosi 4000 zł, a w celu jego otrzymania wystarczy zgłosić się do placówki ZUS i dostarczyć odpowiednią dokumentację. Warto jednak zaznaczyć, że o możliwość otrzymania zasiłku mogą ubiegać się nie tylko osoby spokrewnione ze zmarłym, ale również ci, którzy przejęli na siebie koszty związane z organizacją pogrzebu.
Zastanawiając się nad tym, co należy się dziecku po śmierci ojca lub matki, warto pamiętać, że w przypadku braku współmałżonka dzieciom należy się także odprawa pośmiertna. Standardowo przysługuje ona do lat 16., a jeśli potomek kontynuuje naukę – do lat 25. (wiek nie ma znaczenia wyłącznie wtedy, gdy odprawa dotyczy dziecka całkowicie niezdolnego do pracy). Tego typu świadczenie przyznaje się w sytuacji, gdy zmarły rodzic był zatrudniony i z powodu choroby pobierał zasiłek z tytułu niezdolności do pracy.
Dzieci mogą otrzymać odprawę jeśli rodzic poniósł śmierć w trakcie wykonywania pracy zarobkowej, jak i podczas pobytu np. na urlopie wypoczynkowym. Nie jest istotne to, na jaki okres zatrudniano rodzica, natomiast jeśli podejmował on pracę u kilku pracodawców – odprawa należy się od każdego z nich. Istnieje również możliwość otrzymania dodatkowego świadczenia, jakim jest ekwiwalent za niewykorzystany urlop zmarłej osoby.
Zadośćuczynienie i odszkodowanie za śmierć rodzica to dwa oddzielne świadczenia, o które można ubiegać się w tym samym czasie. Ich celem jest przede wszystkim pokrycie strat wewnętrznych i zewnętrznych. Należy również podkreślić, że zarówno zadośćuczynienie, jak i odszkodowanie za śmierć dziecka, są przyznawane jednorazowo.
Zadośćuczynienie ma złagodzić cierpienie związane ze stratą bliskiej osoby, które prowadzi do poczucia osamotnienia, wywołania szoku, pogorszenia się sytuacji finansowej, życiowej, czy stanu zdrowia psychicznego. Ten rodzaj świadczenia uwzględnia także negatywne skutki, które mogą nastąpić dopiero w dalszej perspektywie po stracie bliskiej osoby. Odszkodowanie za śmierć rodzica to świadczenie pieniężne, które ma pokryć i naprawić szkodę zewnętrzną, a więc poniesione straty materialne. Warto zaznaczyć, że renta rodzinna dla dziecka nie wyklucza możliwości wypłacenia odszkodowania, jeśli potomek nie ma zdolności zarobkowych, a ponadto jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.
Warunkiem, pozwalającym uzyskać odszkodowanie za śmierć rodzica, jest posiadanie przez zmarłego polisy ubezpieczenia na życie. Upoważnione osoby mogą wówczas zwrócić się do towarzystwa ubezpieczeniowego o wypłatę środków w określonej wysokości. Natomiast w sytuacji, gdy rodzic poniósł śmierć na skutek wypadku komunikacyjnego, dziecku przysługuje odszkodowanie z polisy OC sprawcy. Z wnioskiem o jego przyznanie należy zwrócić się bezpośrednio do towarzystwa ubezpieczeniowego sprawcy wypadku. Jeśli nie ma możliwości dotarcia do tego, kto spowodował wypadek, wówczas wszelkie czynności odszkodowawcze są realizowane przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
Renta rodzinna dla dziecka przyznawana jest w celu zapewnienia niezbędnych środków do życia, a także w ramach rekompensaty za straty moralne poniesione w wyniku śmierci rodzica. Świadczenie może być przyznane nawet w sytuacji, gdy sam zmarły nie pobierał jeszcze renty. To, jaka będzie jej wysokość, zależy przede wszystkim od liczby osób uprawnionych do wypłacania określonej kwoty, a także od wysokości renty lub emerytury z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która przysługiwałaby zmarłemu. Renta rodzinna nie jest jedynym rodzajem świadczenia, wypłacanego na rzecz poszkodowanego dziecka. Oprócz niej może ono liczyć na zasiłek pogrzebowy, odprawę pośmiertną, zadośćuczynienie, a także odszkodowanie za śmierć rodzica.
