Upadłość konsumencka jest redukcją lub umorzeniem zobowiązań osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej i występuje w przypadku istnienia niezawinionej niewypłacalności. Z naszego artykułu dowiesz się m.in. jak sporządzić wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Przeczytaj i poznaj szczegóły w tym temacie.
Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Osoby, które prowadzą działalność gospodarczą, podlegają odrębnemu reżimowi prawnemu – upadłości przedsiębiorcy. Co istotne, z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać również ci, którzy zakończyli prowadzenie działalności gospodarczej przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Możliwość wystąpienia z wnioskiem o upadłość konsumencką zależy od spełnienia określonych warunków, a kluczowe znaczenie dla skuteczności postępowania ma prawidłowe przygotowanie wniosku dłużnika.
Właściwe postępowanie upadłościowe rozpoczyna się po złożeniu wniosku dłużnika, a niektóre dane dotyczące upadłości są ujawniane w krajowym rejestrze sądowym. Radca prawny lub doradca restrukturyzacyjny może pomóc w przygotowaniu wniosku o upadłość, co jest szczególnie istotne w sprawach cywilnych. Upadłość konsumencka obejmuje zobowiązania powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości. Zgodnie z przepisami znowelizowanymi w 2020 roku, które nadal obowiązują, możliwe jest ogłoszenie upadłości również w przypadku, gdy długi powstały w sposób zawiniony przez dłużnika, np. poprzez rażące niedbalstwo lub działanie celowe.
Sąd bada, czy dłużnik nie doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa oraz, czy nie istotnie zwiększył jej stopnia. W takich przypadkach sąd przy ustalaniu planu spłaty wierzycieli bierze pod uwagę stopień winy dłużnika – plan może zostać ustalony nawet na 36 miesięcy, a wyjątkowo może być wydłużony do 7 lat, jeśli działania dłużnika były szczególnie naganne. Sąd może oddalić wniosek o upadłość, jeśli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności w sposób zawiniony. W niektórych sprawach cywilnych sąd może jednak uznać, że rozpatrzenie wniosku jest uzasadnione względami słuszności.
Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej dłużnik może uzyskać oddłużenie po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego. W ramach postępowania upadłościowego możliwe jest uzyskanie oddłużenia, a w niektórych przypadkach sąd może orzec umorzenie długów. Dniem zgłoszenia wniosku rozpoczyna się bieg terminów w ramach postępowania upadłościowego. Do oddłużenia konieczne jest również realizowanie Planu Spłaty Wierzytelności, który jest ogłaszany przez sąd. W planie ustala się czas trwania oraz miesięczną kwotę wpłat, których musi dokonać dłużnik.
Przy ustalaniu Planu Spłaty Wierzytelności bierze się pod uwagę realne możliwości finansowe dłużnika, liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu oraz jego utrzymaniu. Dodatkowo w postanowieniu wskazuje się, jaka część zadłużenia zostanie umorzona jeśli dłużnik spłaci wszystkie zobowiązania w terminie. Jeśli sytuacja finansowa dłużnika nie pozwala na dokonanie spłat w ramach ustalonego planu, możliwe jest umorzenie zobowiązań bez ustalania owego planu spłat. W takiej sytuacji wierzyciel może złożyć zażalenie. W przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej dochodzi do całkowitej lub częściowej likwidacji majątku konsumenta. Uzyskane w ten sposób środki przeznacza się na spłacenie roszczeń wobec tych, którzy w odpowiednim terminie zgłosili wierzytelność.
W ramach postępowania upadłościowego, po sprzedaży lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, z sumy uzyskanej ze sprzedaży wydziela się kwotę odpowiadającą średniemu czynszowi najmu w sąsiedniej miejscowości, aby zabezpieczyć potrzeby mieszkaniowe upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu. Nie podlegają sprzedaży przedmioty niezbędne do codziennego funkcjonowania. Ustalając plan spłat, bierze się pod uwagę m.in. to, czy na utrzymaniu dłużnika pozostają także inne osoby. Po należytym wykonaniu planu spłat, konsument zostaje oddłużony.
Jeśli zostanie ogłoszona upadłość konsumencka, dłużnik może uwolnić się od zobowiązań np. w sytuacji gdy przez pewien czas będzie oddawał swoje długi bez jednoczesnego zaciągania kolejnych zobowiązań. Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej konsument nie może swobodnie zasądzać własnym majątkiem, lecz majątek ten staje się tzw. masą upadłości, która zarządzana jest przez syndyka.
W jej skład wchodzą nieruchomości, pojazdy, środki zgromadzone na kontach bankowych, a także inne wartościowe aktywa, które nie są wyłączone z masy upadłości. Oprócz rzeczy materialnych, do masy upadłościowej zalicza się również prawa majątkowe i roszczenia, które dłużnik może egzekwować w toku postępowania upadłościowego.
W toku postępowania upadłościowego syndyk dba o to, aby skład masy upadłościowej był jak najpełniejszy, a spłata wierzycieli przebiegała zgodnie z przepisami prawa upadłościowego. Warto wiedzieć, że niektóre składniki majątku, jak przedmioty codziennego użytku czy rzeczy niezbędne do pracy zarobkowej, mogą być wyłączone z masy upadłościowej, co pozwala dłużnikowi zachować minimum egzystencji w trakcie postępowania.
Jeśli dłużnik nie wskaże syndykowi całości swojego majątku, postępowanie zostaje umorzone, czego konsekwencją jest brak możliwości ubiegania się o oddłużenie w ciągu kolejnych 10 lat. Sprzedaży nie podlegają jednak przedmioty, które są niezbędne do codziennego funkcjonowania osoby zadłużonej. Po ogłoszeniu upadłości konsument nie może zawierać umów, z wyjątkiem drobnych umów, które dotyczą codziennych spraw.
Należy pamiętać, że nie każdy podmiot ma możliwość złożenia wniosku dotyczącego ogłoszenia upadłości. Wniosku takiego nie mogą złożyć m.in. osoby prowadzące działalność gospodarczą, nawet jeśli jest to działalność niezarejestrowana, ale również spółki i jej wspólnicy, a także fundacje i stowarzyszenia. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest możliwe również przez małżeństwo łącznie, jednak mogą o nią wystąpić małżonkowie pojedynczo jeśli spełniają oni niezbędne kryteria. We wniosku należy zawrzeć informacje, czy istnieją okoliczności, które mogłyby doprowadzić do umorzenia postępowania o ogłoszeniu upadłości. Wszelkie sytuacje będące przyczyną niewypłacalności dłużnika, powinny zostać we wniosku wyraźnie zaznaczone i uzasadnione.
We wniosku należy zawrzeć informacje takie, jak oznaczenie konsumenta, wykaz majątku oraz spis wierzycieli. W spisie tym należy zawrzeć wysokość zadłużenia wobec nich. Niezbędne jest również wskazanie okoliczności, które uzasadniają złożenie wniosku. Okoliczności te muszą zostać dodatkowo uprawdopodobnione tak, by sąd nie miał wątpliwości, że rzeczywiście miały one miejsce. Dłużnik musi złożyć także oświadczenie, że nie zachodzą okoliczności, które mogłyby doprowadzić do umorzenia postępowania. Wskazane jest zatem załączenie wszelkich dokumentów stanowiących potwierdzenie zaistniałych faktów bądź powołanie świadków. We wniosku powinny zostać również uwzględnione okoliczności, które świadczą na niekorzyść osoby zadłużonej. Jeśli w toku postępowania wyjdą one na jaw, sytuacja ta może doprowadzić do powstania negatywnych konsekwencji.
Przeczytaj także: Sprzedaż udziałów w spółce – jak wygląda umowa sprzedaży udziałów?
Pierwszy krok podczas postępowania o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej to złożenie wniosku. W dalszej kolejności wniosek składa się do sądu, który bada go od strony formalnej. Po złożeniu wniosku istnieją trzy możliwości. Sąd może wniosek odrzucić, wezwać na rozprawę lub oddalić wniosek. Odrzucenie wniosku ma miejsce w sytuacji, gdy występują w nim braki bądź wniosek ten jest niedopuszczalny. Oddalenie wniosku ma natomiast miejsce jeśli zajdą przesłanki wymienione w następnym akapicie. Warto pamiętać, że od odrzucenia wniosku oraz jego oddalenia przysługuje zażalenie. Jeśli sąd ogłosi upadłość, w dalszej kolejności wyznacza syndyka. Jego zadanie to ustalenie listy wierzytelności. Listę następnie zatwierdza sędzia-komisarz.
W dalszej kolejności, jeśli dłużnik posiada majątek i jest w stanie wykonać plan spłaty, plan ten jest ustalany przez sąd. Konsument musi go wykonać, a po jego wykonaniu sąd wydaje postanowienie o oddłużeniu lub umorzeniu postępowania. Efektem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest całkowite zwolnienie konsumenta z długów. Aby było to możliwe, konieczne jest wykazanie, że konsument działał zgodnie z prawem zarówno przed ogłoszeniem upadłości, jak i w toku postępowania. Postępowanie windykacyjne wszczyna się w sytuacji, gdy konsument faktycznie nie może spłacić należności względem swoich wierzycieli. Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej zobowiązania konsumenta stają się natychmiastowo płatne.
Uzyskane środki z likwidacji majątku przeznaczane są na spłatę wierzycieli zgodnie z ustalonymi zasadami postępowania upadłościowego. Warto pamiętać, że nie wszystkie przedmioty podlegają sprzedaży – syndyk pozostawia dłużnikowi rzeczy niezbędne do codziennego funkcjonowania. Po zakończeniu procesu likwidacji majątku, jeśli pozostaną jakiekolwiek środki po zaspokojeniu wierzycieli, mogą one zostać zwrócone dłużnikowi. Likwidacja majątku to często trudny moment, ale jest niezbędna, by umożliwić dłużnikowi nowy start po ogłoszeniu upadłości.
Sprawdź, jak możesz ubiegać się o odszkodowanie za straty moralne.
