Polska staje się krajem, do którego coraz częściej w celach zarobkowych przyjeżdżają osoby zza granicy. Pracodawcy, chcąc zatrudnić obywateli innego kraju, powinni zrobić to zgodnie z prawem. W artykule przedstawiamy wskazówki dotyczące tego, jak wygląda zatrudnianie cudzoziemców w Polsce!
Źródłami informacji na temat skali zatrudniania cudzoziemców w Polsce są dane Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Dotyczą one zezwoleń cudzoziemców na pracę i zezwoleń na pracę sezonową. Inne informacje Ministerstwa powiązane z zatrudnianiem cudzoziemców to także oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi oraz oświadczenia o takim zamiarze. Jak wynika z raportu autorstwa Departamentu Rynku Pracy MRPiPS, w pierwszym półroczu 2020 roku wydano w Polsce 198 301 zezwoleń na pracę. Prawie 6 tysięcy z nich było przedłużeniem zezwoleń wydanych wcześniej.
Akt prawny regulujący kwestie zatrudnienia cudzoziemców to Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ustawa ta została znowelizowana w 2019 roku. Celem nowelizacji było dostosowanie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady. Działania te miały na celu zmniejszenie zatrudniania pracowników na czarno. Nowelizacja miała poprawić również standardy zatrudniania cudzoziemców. Dodatkowo za jej pośrednictwem wprowadzono uproszczenie przepisów dotyczących zatrudniania cudzoziemców. Było to efektem zmian w procedurach dotyczących pozwoleń na pracę.
Cudzoziemcy, pochodzący z terenów Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii nie potrzebują zezwolenia na pracę, by pracować w Polsce. Obywatele krajów UE korzystają ze swobody przepływu pracowników. Dzięki temu mają możliwość poszukiwania pracy za granicą i zamieszkania w Polsce ze względów zawodowych. Jednym z uprawnień im przysługujących jest prawo do bycia traktowanymi na równi z Polakami pod względem warunków pracy oraz przywilejów związanych z kwestiami socjalnymi lub podatkowymi.
Jeśli jako przedsiębiorca chcesz zatrudnić u siebie cudzoziemca, który jest obywatelem jednego z państw Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego bądź Szwajcarii, zatrudnianie cudzoziemców wygląda w tym przypadku tak samo, jak zatrudnianie obywateli Polski. Nie jest zatem konieczne spełnianie dodatkowych formalności. Należy zaznaczyć, że brak tej konieczności dotyczy również tych osób, które są członkami rodzin osób będących obywatelami Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego czy Szwajcarii. Dotyczy to zarówno wstępnych, jak i zstępnych. Jeżeli pobyt cudzoziemca w Polsce jest jednak dłuższy niż 3 miesiące, powinien on zgłosić fakt swojego przebywania na terenie Polski w urzędzie wojewódzkim.
Poza zatrudnianiem cudzoziemców istotną kwestią jest również delegowanie pracownika będącego cudzoziemcem. Ma to miejsce np. w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo ma siedzibę za granicą lub prowadzi tam znaczną działalność. Występuje wtedy konieczność wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za reprezentowanie przedsiębiorstwa w kontaktach z Państwową Inspekcją Pracy. Osoba ta musi przebywać na terytorium Polski podczas delegowania pracownika. Nie jest dopuszczalne, by w momencie delegowania pracownika za granicę przebywała ona w siedzibie firmy. Konieczne jest także złożenie do PIP oświadczenia o delegowaniu. Należy je złożyć najpóźniej w dniu rozpoczęcia świadczenia usługi.
Gdy cudzoziemiec przebywa na delegacji za granicą, konieczne jest, by na terytorium Polski przechowywać istotne dokumenty, które go dotyczą. Jest to m.in. kopia umowy o pracę cudzoziemca. Inne niezbędne dokumenty to te, które zawierają informacje na temat czasu pracy pracownika oraz jego wynagrodzenia. Dokumenty należy dostarczyć na żądanie PIP w stosownych terminach. Wynoszą one 5 dni roboczych, jeśli żądanie takie będzie miało miejsce podczas pracy pracowników na terenie Polski. Jeśli żądanie udostępnienia nastąpi w ciągu 2 lat po zakończeniu wykonywania pracy przez pracownika delegowanego, termin to 15 dni roboczych.
Jeśli zatrudniasz cudzoziemca, który pochodzi z UE, EOG lub Szwajcarii, nie istnieją górne limity dotyczące czasu jego zatrudniania w Polsce. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że delegowanie pracownika powinno być stanem tymczasowym. Nie może zatem zastępować jego zatrudnienia.
W Polsce możliwe jest zatrudnienie również obywateli, którzy pochodzą spoza krajów Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii. Konieczne jest jednak spełnienie kilku wymagań. Cudzoziemcy ci mogą pracować w Polsce pod warunkiem, że ich pracodawca zapewni im zezwolenie na pracę. Jest ono wydawane w trybie wydawania decyzji administracyjnych, przez właściwego wojewodę. Zezwolenie takie wydaje się w 3 egzemplarzach, a każdy tego rodzaju dokument określa pracodawcę, stanowisko, a także rodzaj wykonywanej pracy oraz okres ważności zezwolenia. Są one zatem wydawane dla konkretnego stanowiska u konkretnego pracodawcy.
Zezwolenia na pracę wydaje się na czas nie dłuższy niż 3 lata, jednak można je przedłużyć. W przypadku cudzoziemców pełniących funkcję w zarządzie osoby prawnej, zatrudniającej ponad 25 osób, pozwolenie może wynosić do 5 lat. Maksymalny czas pozwolenia na pracę może zostać ponadto skrócony przez wojewodę na podstawie rozporządzenia. Oznacza to, że maksymalne okresy pozwolenia na pracę mogą być inne w zależności od województwa.
Cudzoziemiec musi ponadto posiadać zezwolenie jednolite na pobyt czasowy. Powinien uzyskać je sam cudzoziemiec chcący podjąć pracę. Nie jest możliwe uzyskanie go przez chcącego go zatrudnić przedsiębiorcę. W niektórych sytuacjach możliwe jest jednak zatrudnienie cudzoziemca bez zezwolenia na pracę. Możliwość ta występuje np. kiedy posiada on zezwolenie na pobyt stały, gdy jest posiadaczem zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub ma status uchodźcy. Jeśli towarzyszy on jako członek rodziny obywatela Unii Europejskiej lub posiada zezwolenie na pobyt, które udzielono w związku z zawarciem małżeństwa z obywatelem polskim lub cudzoziemcem posiadającym zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie również nie jest konieczne.
Polskie prawo dopuszcza unieważnienie zezwolenia na pracę. Jest to możliwe w kilku sytuacjach. Jedna z nich ma miejsce, kiedy okoliczności, na podstawie których wydano zezwolenie na pracę, uległy zmianie. Dodatkowym warunkiem jest fakt, że wojewoda nie został o tym fakcie poinformowany. Zezwolenie może zostać utrzymane w mocy w sytuacji poinformowania wojewody w sposób pisemny, jeśli zakład pracy lub część zakładu pracy przeszła do innego pracodawcy. Inne sytuacje, gdzie występuje taka możliwość to zmiana siedziby lub formy prawnej pracodawcy. Utrzymanie pozwolenia w mocy jest możliwe także, gdy zmieniła się osoba, która reprezentuje pracodawcę.
Cudzoziemcy spoza krajów Europejskich mogą pracować legalnie w Polsce, jeśli mają ponadto zezwolenie na pracę w Polsce, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, zezwolenie na pracę sezonową lub zaświadczenie o wpisie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową. Poza uzyskaniem zezwolenia na pracę cudzoziemiec powinien otrzymać ponadto wizę. Nie jest to natomiast konieczne, jeśli przebywa on na terytorium Polski na podstawie ruchu bezwizowego. Wydawane rodzaje wiz to wizy Schengen oraz wizy krajowe. Wizy te mogą zostać wydane np. w celach naukowych, prowadzenia działalności gospodarczej bądź w celu podjęcia pracy przez cudzoziemca.
Kwestie dotyczące reprezentacji obcokrajowców mogą wydawać się skomplikowane. Ze swojej strony oferuję profesjonalną pomoc prawną, obejmującą zagadnienia takie, jak prowadzenie spraw osób spoza terytorium Polski. Są to m.in. uzyskanie przytoczonych w artykule zgód na pracę na terenie Polski, a także pomoc w uzyskaniu wiz.
