Pierwszym etapem rekrutacji jest najczęściej przesłanie odpowiednich dokumentów, drugim zaś spotkania z wybranymi kandydatami, podczas których dobiera się odpowiednią do stanowiska osobę. Planujesz powiększenie swojej firmy o kolejnego pracownika? Szukasz zatrudnienia i przygotowujesz się do rozmowy kwalifikacyjnej? Z artykułu dowiesz się jakie pytania na rozmowie rekrutacyjnej są uzasadnione, a jakie nie powinny na niej paść.
Kodeks Pracy ściśle określa zakres informacji, o które pracodawca ma prawo pytać. W art. 22(1) § 1. napisane jest, że: “Pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:
Zdarzają się jednak sytuacje, w których specyfika pracy pozwala na ubieganie się o dodatkowe informacje. Może być to między innymi orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Zdarza się również, że pracodawca prosi o zaświadczenie o niekaralności lub numer rachunku płatniczego.
Pracodawca ma prawo przetwarzać inne niż wcześniej wymienione dane jedynie w wypadku, gdy obejmują one stosunek pracy oraz gdy uzyska od kandydata dobrowolną zgodę w formie pisemnej lub elektronicznej. Co ciekawe, podczas rekrutacji nie można domagać się podania prywatnego numeru telefonu oraz adresu e-mail. Tych informacji kodeks nie ujmuje. Do przyszłego pracownika należy decyzja, czy chce podać swoje prywatne dane, jednak to za ich pomocą firma kontaktuje się dalej z kandydatem.
Wskazane wyżej informacje podawane są najczęściej przez ustne oświadczenie kandydata. Jednakże, rekrutujący ma prawo zażądać dokumentów, które potwierdzą przekazane dane. Może być to świadectwo ukończenia szkoły, dyplom ukończenia studiów lub certyfikaty zaświadczające przebyte szkolenia i kursy.
Pracodawca nie może zadawać pytań, które obejmują prywatną sferę życia kandydata. Tego rodzaju kwestie są niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej oraz z ustawą o ochronie danych osobowych. “Każdy ma prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym” (art. 47 Konstytucji RP). Rekruter nie ma prawa ubiegać się o informacje dotyczące między innymi:
Informacje te chronione są przez różne dokumenty prawne. Wymienione wcześniej kwestie reguluje Konstytucja RP, Kodeks Pracy, Ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) oraz przepisy dotyczące dyskryminacji.
Niestety, pomimo wytycznych Kodeksu Pracy szczegółowo określających kwestie, o które można pytać w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej często zdarza się, że pracodawcy łamią obowiązujące przepisy. Niezwykle popularnymi pytaniami są pytania o macierzyństwo, plany rodzinne i stan cywilny.
W przypadku poruszenia kwestii, na którą kandydat nie ma obowiązku odpowiadać najlepszym wyjściem jest spokojne odmówienie udzielenia odpowiedzi lub obejście pytania. Zdarzają się sytuacje, w których nie do końca wiadomo czy postawione pytanie było zasadne – warto zgłosić się wtedy o profesjonalną opinię do adwokata. Należy również pamiętać, że w przypadku niezatrudnienia kandydata przez odmowę odpowiedzi na pytanie dotyczące którejś z wyżej wymienionych kwestii może on domagać się odszkodowania z tytułu dyskryminacji (art. 18(3d) Kodeksu Pracy).
Pracodawca nie może poruszać tematów, które w jakikolwiek sposób (bezpośrednio lub pośrednio) godziłyby w dobra osobiste pracownika. Obowiązek równego traktowania zapewniony przez art. 18(3a) § 1 Kodeksu Pracy dotyczy zarówno pracowników jak i kandydatów ubiegających się o stanowisko. Płeć, wiek, niepełnosprawność, przekonania polityczne, wyznanie, orientacja seksualna, przynależność związkowa nie mogą mieć żadnego znaczenia w procesie rekrutacyjnym, a udowodnienie pracodawcy dyskryminacji zobowiązuje go do wypłacenia dyskryminowanej osobie odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Rekruter szanujący zasady współżycia społecznego powinien przestrzegać obowiązujących zasad prawnych. Nie mniej ważne są jednak kwestie, które świadczą o dobrych manierach i statusie reprezentowanej firmy. W przypadku nagminnie pojawiających się pytań o życie osobiste warto zastanowić się, czy dobrą decyzją będzie związanie się z pracodawcą, który od początku łamie Kodeks Pracy nie szanując tym samym swoich pracowników.
