Groźby karalne należą do kategorii gróźb bezprawnych i są jednym z powszechniej występujących przestępstw. Mogą przyjmować różne formy i dotykać wielu sfer życia prywatnego, zawodowego, czy społecznego. Stosowanie groźby karalnej ma na celu przede wszystkim oddziaływanie na psychikę ofiary, co wywołuje poczucie strachu o siebie, lub najbliższe osoby.
O czym dokładnie mówi Art. 190 KK? Co grozi za groźby karalne? O tym, jak udowodnić i w jaki sposób reagować na groźbę popełnienia przestępstwa wyjaśniamy w dalszej części artykułu.
Groźby karalne zostały zdefiniowane w treści Art. 190 Kodeksu Karnego i oznaczają grożenie
„innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w osobie, do której została skierowana lub której dotyczy, uzasadnioną obawę, że będzie spełniona […]”.
Należy pamiętać, że karze podlega wyłącznie taka groźba, której treścią jest zapowiedź popełnienia przestępstwa. W myśl tego sprawca postępuje umyślnie, a więc chce wzbudzić w swojej ofierze strach, ale nie istnieje przy tym obowiązek podjęcia jakichkolwiek działań, które mają doprowadzić do spełnienia groźby karalnej. Dlatego też w tym wypadku istotny jest sam przekaz, który niesie za sobą uzasadnioną obawę spełnienia czynu, co z kolei uderza w sferę psychiczną pokrzywdzonego. Aby uzasadnić groźbę karalną, musi on potwierdzić swoją subiektywną obawę, a więc wskazać zarówno na okoliczności wypowiedzenia groźby, jak i intencje osoby, która ją wyraża.
Bezprawne grożenie jest szerszym pojęciem, które obejmuje zarówno groźbę karalną ujętą w Art. 190 KK, jak i groźbę spowodowania postępowania karnego. Z groźbą bezprawną mamy do czynienia także wtedy, gdy sprawca grozi rozgłoszeniem nieprawdziwych informacji na temat ofiary, które mogą odbić się nie tylko na czci pokrzywdzonego, ale również najbliższych jej osób.
Mimo że groźba karalna jest rodzajem bezprawnego grożenia, w celu jej uznania należy wykazać, że chęć rozpoczęcia postępowania karnego (o ile ma na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem, które może podlegać administracyjnej karze pieniężnej), nie jest bezprawnym grożeniem. Co jednak istotne, groźby karalnej nie stanowi groźba związana z popełnieniem wykroczenia (uszkodzeniem rzeczy o małej wartości) lub deliktu cywilnego (niedotrzymania warunków umowy).
Dowiedz się również, w jakich przypadkach przysługuje odszkodowanie za nękanie.
Groźby karalne mogą być wyrażane w różnej formie, dlatego też Art. 190 KK nie wskazuje w jednoznaczny sposób, co można uznać za groźbę i w dużej mierze zależy to od subiektywnych przesłanek osób, którym towarzyszy obawa spełnienia groźby.
Groźby karalne KK mogą przyjąć formę ustną lub pisemną – zarówno bezpośrednio, jak i poprzez aluzję. Groźba popełnienia przestępstwa na szkodę adresata lub najbliższej mu osoby, może być wyrażona telefonicznie lub drogą internetową poprzez różne fora, czy portale społecznościowe. Co więcej – słowna zapowiedź dokonania jakiejś czynności może odbywać się także za pośrednictwem osób trzecich. Do groźby karalnej zaliczają się też sytuacje, w których sprawca wykonuje określone gesty, czy znaki wobec pokrzywdzonego.
Każde zachowanie sprawcy, które wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że groźba karalna zostanie spełniona, może zostać udowodnione. Przestępstwo groźby karalnej ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego. Właśnie z tego względu w celu pociągnięcie do odpowiedzialności osoby, której towarzyszy zamiar wzbudzenia obawy i zastraszenia adresata groźby lub najbliższych mu osób, należy zawiadomić właściwe organy ścigania.
Policja lub prokuratura będą mogły podjąć działania wyłącznie po tym, jak ofiara złoży wniosek o ściganie przestępcy. Jeśli sprawa trafi do sądu, konieczne jest udowodnienia skutków wzbudzenia w zagrożonym uzasadnionej obawy, że sprawca podejmie działania w celu spełnienia groźby. To właśnie po stronie sądu leży dalsza obiektywna ocena, czy zapowiedź popełnienia czynu miała realne przesłanki do wyrządzenia krzywdy ofierze lub jej bliskim. Sam sprawca natomiast nie ma obowiązku przyznania się do zamiaru popełnienia groźby karalnej – nawet jeśli groźba miała charakter żartu, wystarczy sam fakt, że istnieją szanse jej spełnienia.
Można wskazać różne przykłady zachowań, które będą uznane za groźby karalne w myśl Art. 190 KK. Jakie słowa lub gesty mogą sugerować, że sprawca grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa? Do takich zachowań zalicza się m.in.:
grożenie pozbawieniem życia,
wysłanie listu z pogróżkami,
zostawianie wiadomości głosowych z pogróżkami,
wykonywanie gestów naśladujących dokonanie czynności karalnych np. poderżnięcie gardła lub przystawienie pistoletu do skroni,
okazywanie zagrożonemu gotowości do popełnienia czynu poprzez np. wykonywanie gwałtownych ruchów ostrym narzędziem,
stosowanie bezpośrednich werbalnych gróźb,
opowiadanie o dopuszczeniu się innych przestępstw karalnych np. pobicia.
Wskazane zdarzenia mogą nosić znamiona groźby karalnej zgodnie z treścią Art. 190 KK i dają podstawy do ścigania przestępstwa. Jednak należy pamiętać, że przykładów działania na szkodę pokrzywdzonego lub osób mu bliskich, może być znacznie więcej.
Jeśli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę jej spełnienia, wniosek pokrzywdzonego o ściganie może być złożony na piśmie lub ustnie do protokołu. Z chwilą, gdy zostanie on dostarczony, sprawa zaczyna toczyć się z urzędu. Kluczowe dla rozwoju sytuacji jest zebranie i przedstawienie konkretnych dowodów, które poświadczą, że groźba spowodowania określonego czynu może stanowić groźbę karalną. Dlatego też tak ważne jest, aby w miarę możliwości utrwalić moment grożenia np. za pośrednictwem telefonu lub świadków, obecnych przy ofierze w chwili zdarzenia. Także na podstawie zebranego materiału dowodowego będzie można orzec, jaka kara za groźby karalne przysługuje określonemu sprawcy.
Przepisy polskiego prawa mówią wprost, jaki wyrok może spoczywać na osobie, dopuszczającej się tego rodzaju przestępstw. Co grozi za groźby karalne? Jak wynika z treści Art. 190 KK przestępca podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat. Dodatkowo przyjęte orzecznictwo eliminuje sankcje wolnościowe.
Popełnienie przestępstwa groźby karalnej jest działaniem, wymagającym podjęcia konkretnej reakcji ze strony pokrzywdzonego. Jak wskazuje Art. 190 KK, wyłącznie na jego wniosek możliwe jest ściganie sprawcy, który pociągnięty do odpowiedzialności, podlegać będzie karze pozbawienia wolności do 3 lat. Kluczowe znaczenie ma przedstawienie dowodów, które stanowią uzasadnienie obaw przed spełnieniem groźby kierowanej bezpośrednio do ofiary, lub najbliższych jej osób.
Z groźbą karalną można mieć do czynienia nie tylko w formie pisemnej, bądź ustnej, ale również w ramach wykonywanych gestów, czy przekazywanych znaków. W ten sposób istnieje wiele przykładów czynności, które noszą znamiona groźby karalnej. Jednak to, czy ich zapowiedź zostanie w ten sposób uznana w świetle prawa, zależy m.in. od obiektywnej oceny sądu, a także przebiegu sprawy prowadzonej przez policję lub prokuraturę.
Z naszego bloga dowiesz się również, na czym polega kara umowna, a także co oznacza podrobienie podpisu w polskim prawie.
