Podczas kupna dóbr takich, jak mieszkanie czy telefon, bardzo łatwo paść ofiarą sprzedawców, których intencje są nie do końca uczciwe. W niektórych sytuacjach ich oszustwo dotyczy aspektów takich, jak np. kłamstwo na temat historii auta (przebieg, przebyte wypadki). Może się zdarzyć również, że nieświadomie kupisz kradziony samochód. Co należy zrobić w takiej sytuacji oraz jakie konsekwencje możesz ponieść?
Jeśli kupujemy auto po poprzednim właścicielu, czymś, na co z pewnością powinniśmy zwrócić uwagę, jest jego niska cena. Może ona sugerować, że sprzedawca chce jak najszybciej pozbyć się auta, ponieważ może ono pochodzić np. z kradzieży. Prawdziwe okazje rzecz jasna, faktycznie się zdarzają, jednak bardzo niska cena powinna wzbudzić naszą czujność. Może ona wskazywać na zaistnienie poważnych usterek lub wypadkową przeszłość auta. Poza samym sprawdzeniem np. stanu technicznego samochodu, który kupujemy, niezwykle ważne jest również to, by sprawdzić, czy pochodzi on z legalnego źródła. Mimo że to właśnie parametry techniczne przykuwają naszą uwagę w pierwszej kolejności, nie można zapominać również o skontrolowaniu jego historii w tym daty rejestracji czy badania technicznego.
Z roku na rok w Polsce kradzionych jest coraz mniej aut. Mimo że statystyki mogą uspokajać, należy jednak zachować czujność podczas każdego zakupu samochodu. Do najczęściej kradzionych w Polsce marek należą Volkswagen oraz Audi. Miejsca, w których najczęściej kradnie się auta to niestrzeżone parkingi oraz ulice. Bezpieczne natomiast są parkingi w centrach handlowych lub garaże. Mimo zmniejszającej się liczby kradzionych samochodów nieco mniej optymistycznie wyglądają statystyki jeśli chodzi o auta, które udaje się odzyskać Policji. Zaledwie 25% kradzionych samochodów wraca do prawowitych właścicieli.
Jeśli chcemy kupić samochód, natomiast nie jesteśmy do końca pewni, czy auto nie jest kradzione, możemy zminimalizować ryzyko zakupu od nieuczciwego sprzedawcy, wykonując pewne działania. Jednym z nich jest na pewno poproszenie właściciela auta o okazanie podstawowych dokumentów. Należą do nich między innymi dowód rejestracyjny, książka serwisowa oraz dowód kupna. Warto zapytać właściciela również o ubezpieczenie OC samochodu. Kwestie dotyczące historii auta sprawdzić można na stronie historiapojazdu.gov.pl, na której znajduje się rejestr połączony z bazą Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Znajdziemy tam również istotne informacje na temat przeszłości pojazdu, w tym dane dotyczące jego wyrejestrowania i rejestracji. Będziemy mieli również dostęp do danych technicznych, stanu licznika, polisy, poprzednich właścicieli i badań technicznych. Jeśli auto pochodzi z kradzieży, w bazie znajdziemy informację dotyczącą jego uprowadzenia.
Aby ustrzec się przed zakupem kradzionego samochodu, powinniśmy być szczególnie ostrożni jeżeli kupujemy auto należące do grona tych, którymi złodzieje interesują się najbardziej. Śledząc rejestry, dowiemy się również, czy dany samochód został zarejestrowany w Polsce, posiada ważne badanie techniczne, a także zdobędziemy informacje na temat innych właścicieli. Będziemy mieli również dane na temat tego, czy dane auto zostało zarejestrowane jako kradzione w różnych krajach na całym świecie.
Podczas każdego zakupu powinniśmy również porównywać stan faktyczny samochodu z jego dokumentacją. Jeśli kupujemy auto w komisie, wskazane jest, by na umowie uwzględniony był nie tylko sprzedający i kupujący, ale również pośrednik. Jeśli pośrednik nie zostanie uwzględniony w umowie, bardzo możliwe, że ostatecznie uda mu się uniknąć odpowiedzialności karnej jeśli okaże się, że auto, które kupiliśmy, było kradzione. W takiej sytuacji pośrednik powinien najpierw odkupić auto od osoby sprzedającej, a dopiero później sprzedać je nam.
Jeśli podejrzewamy, że auto, które zamierzamy kupić, jest kradzione, możemy podjechać samochodem wraz ze sprzedającym do najbliższego komisariatu policji. W ten sposób możliwe będzie zweryfikowanie danych pojazdu w policyjnej bazie. By tego dokonać niezbędny jednak będzie komplet dokumentów oraz dowody tożsamości. Po sprawdzeniu danych auta dostaniemy wydruk z systemu, na którym będą znajdować się informacje na jego temat. Sposób ten sprawi, że będziemy również zwolnieni z zarzutu paserstwa w przypadku gdy okaże się, że samochód był kradziony. Podczas takiej kontroli sprawdzany będzie nie tylko numer VIN, ale policjant może dokonać również oględzin auta. Podczas nich skontroluje np. czy na samochodzie nie ma śladów włamania. W ten sposób będziemy mieli możliwość upewnienia się co do stanu prawnego pojazdu, który zamierzamy kupić.
Czasem może się zdarzyć, że mimo sprawdzenia różnych informacji na temat samochodu, kupimy auto kradzione i dowiemy się o tym już po jego nabyciu. Bardzo często fakt ten wychodzi na jaw np. podczas kontroli auta lub wypadku drogowego. Wtedy może nam grozić szereg negatywnych konsekwencji. Jeśli natomiast sami odkryjemy, że kupiliśmy kradziony samochód, wskazane jest, by zgłosić ten fakt na policję. Należy zrobić to jak najszybciej. Będzie to dowód świadczący na naszą korzyść i pokazujący, że nasze intencje były dobre.
W przypadku gdy uda się odnaleźć prawdziwego właściciela, który zgłosi się na policję, auto zostanie mu zwrócone. Jeżeli właściciel skradzionego samochodu dostał rekompensatę w ramach AC, właścicielem auta staje się towarzystwo ubezpieczeniowe. Jeśli właściciel jest natomiast nieznany, auto przechodzi na własność państwa. Gdy uda się znaleźć nieuczciwego sprzedawcę, możemy domagać się od niego zwrotu ceny, którą zapłaciliśmy, kupując auto. To właśnie na kupującym samochód spoczywa obowiązek zweryfikowania tego, czy auto zakupiono w sposób legalny.
Jeśli chcemy zachować prawo do kradzionego samochodu, który kupiliśmy, musimy wstąpić na drogę sądową, ponieważ jeśli okaże się, że kupiliśmy przedmiot pochodzący z przestępstwa, przestajemy być legalnymi właścicielami. Występując na drogę sądową, pozywamy osobę, która sprzedała nam kradziony samochód. Możemy wejść na drogę cywilną lub drogę karną. Jeśli wstąpimy na drogę karną, która uchodzi za szybszą, możemy domagać się od sprzedawcy odszkodowania. Prawo cywilne również przewiduje instytucję, która pomaga odzyskać pieniądze przeznaczone na zakup auta, które ukradziono. W przypadku drogi cywilnej występujemy z roszczeniem z tytułu rękojmi za wady prawne. Aby wystąpić z takim roszczeniem, jest jednak niezbędna wiedza dotycząca osoby, która sprzedała nam samochód. Rękojmia reguluje odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne oraz wady prawne. Wada fizyczna jest to niezgodność sprzedawanej rzeczy z umową. Wada prawna występuje, gdy na danej rzeczy ciąży prawo osoby trzeciej.
W niektórych sytuacjach osoba kupująca kradziony samochód od nieuczciwego sprzedawcy może go zachować. Należy jednak wykazać, że kupno było nieświadome. To właśnie dobra lub zła wiara decyduje o tym, czy grożą nam konsekwencje prawne czynu, którego się dopuściliśmy. W przypadku zaistnienia dobrej wiary nie wiemy o tym, że dane auto pochodziło z kradzieży. Nic nie wzbudzało naszych wątpliwości co do uczciwości osoby, od której kupujemy samochód. Jeżeli działaliśmy w dobrej wierze, dokonaliśmy wszystkich czynności, które miały na celu zweryfikowanie legalności zakupu naszego auta.
Jeśli natomiast działamy w złej wierze, jesteśmy świadomi, że nasze czyny są niezgodne z prawem. Możemy zatem przypuszczać, że kupowany samochód najprawdopodobniej pochodzi z nielegalnego źródła. Godzimy się z ryzykiem, że auto, które kupujemy, może pochodzić z kradzieży. Jeżeli nabędziemy auto w złej wierze, można skazać nas jak za paserstwo. Za czyn ten grozi nam kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 w przypadku paserstwa nieumyślnego. Jeśli natomiast dokonamy go umyślnie, grozi nam kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Jedną z przesłanek, która uprawdopodabnia działanie w złej wierze, jest kupno samochodu w niezwykle okazyjnej cenie. Niska cena samochodu może bowiem świadczyć o wadzie prawnej. Coraz więcej osób ma jednak świadomość, że sprzedaż auta znacznie poniżej ceny rynkowej może być dowodem na jego nielegalne pochodzenie.
Legalne kupno kradzionego samochodu możliwe jest również jeśli poza samym nabyciem go w dobrej wierze spełni się również warunek dotyczący terminu jego nabycia. Muszą od niego minąć co najmniej 3 lata. Oznacza to, że jeśli samochód skradziono minimum 3 lata przed jego zakupem, a nabycie auta miało miejsce w dobrej wierze, osoba, która je kupiła, staje się jego właścicielem, mimo że auto pochodziło z kradzieży.
To, co stanie się z autem pochodzącym z przestępstwa, zależy od kilku czynników. Jednym z nich jest czas od zakupu auta. Drugi czynnik to natomiast fakt wystąpienia przestępstwa paserstwa. Sąd może między innymi zasądzić przepadek pojazdu na rzecz Skarbu Państwa. Jeśli natomiast wiadomo, kto był prawowitym właścicielem, samochód wróci do niego. Jak już wcześniej wspomniano, czynnik, który jest niezbędny, to wystąpienie dobrej wiary. Jeśli natomiast auto po kradzieży wielokrotnie zmieniało właścicieli, dobra wiara musi wystąpić u każdego z nich. Decyzja dotycząca dobrej i złej wiary nabywcy należy do sądu.
Jeśli rozważamy zakup auta, niezwykle ważne jest zachowanie ostrożności, która może uratować nas od kupna kradzionego samochodu. Warto zatem odpowiednio zabezpieczyć swój interes i poświęcić czas na dokładną weryfikację stanu prawnego kupowanego auta.
